หนึ่งในปัญหาที่ ผู้รับเหมา มักถูกมองอย่างเคลือบแคลงสงสัย ก็คือเรื่องของการใช้วัสดุในงานการก่อสร้างที่เข้าทำงาน รับเหมาสร้าง ในเกรดที่ต่ำกว่าที่ตกลงกันไว้ ซึ่งเรื่องนี้ใช่ว่าจะไม่มีมูลเหตุ เพราะมีผู้รับเหมาบางรายทำเช่นนั้นจริงๆ ทั้งนี้ก็เพื่อที่จะประหยัดค่าใช้จ่ายในส่วนค่าวัสดุลง เพื่อให้เหลือกำไรมากยิ่งขึ้น ซึ่งแม้ว่าบางครั้งเกิดจากการที่เจ้าของบ้าน หรือ ผู้ว่าจ้างต่อราคามาก หรือพยายามจะจ้างให้ได้ในราคาที่ถูกเป็นพิเศษ ผู้รับเหมาก่อสร้าง ก็เลยต้องไปหาทางออกในเรื่องค่าวัสดุแทนการลดค่าแรงของทีมงาน แต่... ทราบหรือไม่ว่าการทำเช่นนั้น ทำให้มีความผิดทางกฎหมาย และถูกเอาผิดได้ทั้งทาง แพ่ง และ อาญา...

หมายเหตุ... บทความนี้สามารถแสดงความคิดเห็นได้ ด้านล่าง คำถามของคุณจะถูกรวบรวมและส่งต่อให้ผู้เชี่ยวชาญด้านกฎหมายเพื่อแนะนำและให้คำตอบ

คำถาม : ผู้รับเหมาแอบใช้วัสดุต่ำกว่าสเปคที่ตกลงกันไว้ จะมีความผิดอย่างไร

ความเห็นนักกฎหมาย :

“ ผู้รับเหมาแอบใช้วัสดุต่ำกว่าสเปคที่ตกลงกันไว้... ปัญหานี้ อาจเป็นคำถามอยู่ในใจของทั้งฝ่ายผู้ว่าจ้างและผู้รับเหมา ในมุมของผู้ว่าจ้าง ก็ต้องการวัสดุในการก่อสร้างที่มีคุณภาพดีที่สุด ส่วนผู้รับเหมา ก็ต้องการประหยัดค่าใช้จ่ายในส่วนของตนมากที่สุด โดยเฉพาะอย่างยิ่ง ในกรณีที่ผู้รับเหมารับจ้างเหมาทั้งค่าแรงและของ ปัญหาที่ตามมาก็คือ ในการตกลงรับจ้างกับผู้ว่าจ้างนั้น ผู้รับเหมาจะสามารถลดสเปคของได้หรือไม่ ในเบื้องต้น เหมือนเช่นหลายๆบทความที่เคยกล่าวมา เนื่องจากสัญญาระหว่างผู้ว่าจ้างกับผู้รับเหมา โดยทั่วไปมักมีนิติสัมพันธ์กันในลักษณะสัญญาจ้างทำของ ที่คู่สัญญามักจะต้องตกลงกันในคราวที่ตกลงว่าจ้างแล้วว่า จะให้ฝ่ายใดเป็นผู้รับผิดชอบในค่าวัสดุอุปกรณ์ ซึ่งปัญหาตามบทความในวันนี้ มักเกิดขึ้นในกรณีที่คู่สัญญาตกลงกันให้ผู้รับเหมาเป็นผู้รับผิดชอบในค่าของ และอุปกรณ์วัสดุต่างๆ ซึ่งหากคู่สัญญาได้ตกลงกันไว้โดยชัดเจนแล้วว่า จะให้ใช้วัสดุที่มีคุณภาพอย่างไร หรือบางครั้งอาจถึงขั้นระบุกันไว้ชัดเจนว่า วัสดุที่จะนำมาก่อสร้างจะต้องเป็นยี่ห้อใด เกรดใด ก็ย่อมต้องเป็นไปตามนั้น ผู้รับเหมาต้องจัดหาวัสดุที่นำมาก่อสร้างให้แก่ผู้ว่าจ้างตามที่ได้ตกลงกันไว้ ซึ่งผู้รับเหมาต้องคิดคำนวณค่าใช้จ่ายไว้แล้วโดยละเอียดว่า จะเรียกค่าใช้จ่ายตาม สัญญารับเหมา (สัญญาจ้างทำของเท่าไร)ในกรณีเช่นนี้ หากผู้รับเหมาแอบใช้วัสดุต่ำกว่าสเปคที่ได้ตกลงกัน ย่อมถือได้ว่าเป็นการผิดสัญญาจากที่ได้ตกลงกันไว้ อันเป็นการผิดสัญญาในทางแพ่ง ที่ผู้ว่าจ้างสามารถฟ้องร้องให้ผู้รับเหมาดำเนินการแก้ไขให้ใช้วัสดุตามสเปคที่ตกลงกันไว้ได้ นอกจากนี้ ในบางกรณี หากมีข้อเท็จจริงว่า การที่ผู้รับเหมา แอบใช้วัสดุอุปกรณ์ที่ไม่ตรงสเปคดังกล่าว โดยมีเจตนาเพื่อแสวงหาประโยชน์อันมิควรได้โดยชอบด้วยกฎหมายสำหรับตนเองหรือผู้อื่น อธิบายให้เข้าใจง่ายขึ้นคือ การที่ผู้รับเหมาแอบใช้วัสดุที่มีสเปคต่ำกว่าที่ตกลงกันไว้ ทำให้ผู้รับเหมาได้ประโยชน์จากการเสียค่าใช้จ่ายน้อยลงในการจัดซื้อวัสดุ และทำให้ผู้ว่าจ้างเสียประโยชน์ ที่จะได้รับวัสดุคุณภาพต่ำลง ไม่ตรงตามที่ได้ตกลงกันไว้ (ในทางกฎหมายเรียกว่า เป็นการกระทำโดยมีเจตนาโดยทุจริต ตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 1(1)) อาจเข้าข่ายเป็นการกระทำอันเป็นความผิดฐานฉ้อโกงอันเป็นความผิดอาญาได้ ดังที่ประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 341 บัญญัติไว้ว่า ผู้ใดโดยทุจริตหลอกลวงผู้อื่นด้วยการแสดงข้อความอันเป็นเท็จ หรือปกปิดข้องความจริงซึ่งควรบอกให้แจ้ง และโดยการหลอกลวงดังว่านั้นได้ไปซึ่งทรัพย์สินหรือประโยชน์จากผู้ถูกหลอกลวงหรือบุคคลที่สามหรือทำให้ผู้ถูกหลอกลวงหรือบุคคลที่สามทำ ถอน หรือทำลายเอกสารสิทธิ์ ผู้นั้นกระทำความผิดฐานฉ้อโกง ต้องระวางโทษจำคุกไม่เกิน 3 ปี หรือปรับไม่เกิน 6,000 บาท หรือ ทั้งจำทั้งปรับ ด้วยเหตุนี้ โดยผลของบทบัญญัติดังกล่าว อาจร้ายแรงถึงขึ้นทำให้ผู้รับเหมาตกเป็นผู้กระทำความผิดในทางอาญาได้ ซึ่งไม่เป็นผลดีต่อฝ่ายใดเลย"

"อย่างไรก็ตาม ในบางครั้ง แม้ในระหว่างผู้ว่าจ้างและผู้รับเหมาจะได้ทำสัญญาไว้ต่อกัน แต่หากมิได้ตกลงหรือระบุคุณภาพของวัสดุไว้ กฎหมาย ก็ได้วางหลักให้ผู้รับเหมาต้องเลือกใช้วัสดุชนิดปานกลาง ในการดำเนินงานให้แก่ผู้ว่าจ้าง ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 195 บัญญัติว่า เมื่อทรัพย์ซึ่งเป็นวัตถุแห่งหนี้นั้นได้ระบุไว้แต่เพียงเป็นประเภท และถ้าตามสภาพแห่งนิติกรรมหรือตามเจตนาของคู่กรณี ไม่อาจจะกำหนดได้ว่า ทรัพย์นั้นจะพึงเป็นชนิดอย่างไรไซร้ ท่านว่า ลูกหนี้จะต้องส่งมอบทรัพย์ชนิดปานกลาง"

"ดังนั้น ในทางกลับกัน หากในขณะทำสัญญาผู้ว่าจ้างต้องการและตกลงให้ผู้รับเหมาใช้วัสดุที่มีคุณภาพต่ำสุด ซึ่งอาจมีราคาถูกที่สุด ตามงบประมาณและตามราคาที่ตกลงกัน ผู้รับเหมาก็ควรระบุไว้ให้ชัดเจนในสัญญา เพื่อเป็นการปกป้องตนเองมิให้เกิดปัญหาในภายหลังด้วย หรือหากภายหลัง คู่สัญญาฝ่ายใดฝ่ายหนึ่ง ไม่ว่าจะเป็นเพราะผู้รับเหมาเอง หรือผู้ว่าจ้าง ขอลดสเปค ก็ควรระบุแก้ไขไว้ให้ชัดเจนในสัญญาด้วย”

จากความเห็นของนักกฎหมาย เราจะเห็นได้ว่า หากมีการระบุถึงเรื่องสเปคของวัสดุเอาไว้ในสัญญา ผู้รับเหมา ก็มีหน้าที่ทำให้ได้ตามที่ตกลงกันเอาไว้ให้เป็นไปตามนั้น และ... ต่อให้ไม่มีการระบุเอาไว้ในสัญญาในเรื่องของวัสดุ ผู้รับเหมาก่อสร้าง ก็จำเป็นที่จะต้องเลือกใช้ วัสดุที่มีระดับปานกลาง ในการทำงาน ไม่สามารถที่จะเอาวัสดุที่มีราคาถูกและคุณภาพต่ำที่สุดมาใช้ในการทำงานได้ และยิ่งไม่สามารถกระทำการอันเป็นการผิดสัญญา ที่จะส่อไปในทางที่พยายามให้ได้ผลกำไรมากขึ้นอย่างไม่ควร เพราะเข้าข่ายความผิดในลักษณะที่เป็นคดีอาญาได้ เว้นแต่ว่า หากเจอการต่อราคามากๆ เห็นว่าไม่สามารถทำงานให้คุ้มค่าได้หากไม่มีการเปลี่ยนเกรดวัสดุเป็นของราคาถูกคุณภาพต่ำแล้ว ก็จำเป็นที่จะต้องทำความเข้าใจและตกลงกับผู้ว่าจ้าง และลงรายละเอียดในสัญญาเป็นลายลักษณ์อักษรเอาไว้ เพื่อป้องกันตนเองจากความผิด หากถูกร้องเรียน หรือ ฟ้องร้องกันในภายหลัง...